İlik Nakli Sonrası

İlik nakli öncesinde ve sonrasında dikkat edilmesi gereken pek çok durum bulunmaktadır. Genellikle kanserin son evresinde ihtiyaç duyulan kemik iliği nakli oldukça önemli bir işlemdir ancak bir o kadar da kolaydır. Sadece az sonra bahsedeceğimiz durumlara çok dikkat edilmelidir.

İlik Nakli Nasıl Gerçekleşir?

İlik naklinin yapılabilmesi için öncelikle kanser hücrelerinin yok edilmesi gerekmektedir. Bu işlem için ise kemoterapi ve radyoterapi tedavileri uygulanmaktadır. Bu süreç oldukça önemlidir ve hastanın enfeksiyon kapmaması gerekmektedir. Daha sonra hastaya uygun bir donör aranır. Donör için öncelikle hastanın kardeşleri arasındaki uyuma bakılır. Eğer kardeşlerinin dokuları uyumluysa gerekli olan kemik iliği, kardeşlerden nakil edilir. Ancak kardeşlerle doku uyuşmazlığı yaşanırsa doku uyumu olan başka bir verici bulunur. Daha sonra nakil işlemine başlanır.

Genellikle donörler ilik nakli nasıl gerçekleşir diye merak ederler ancak işlem oldukça kolaydır. Genel anestezi yapılan vericiden belli bir miktar kök hücre alınır ve bunun için özel iğneler kullanılmaktadır. Daha sonra alınan kök hücreler hastaya nakil edilir. Nakil işlemi damar yolundan yapılmaktadır.

İlik Nakli Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

İlik nakli bahsettiğimiz gibi gerçekleştikten sonra hastanın ve çevresindekilerin çok dikkatli olması gerekmektedir. Özellikle de ilk 1 ay çok önemlidir zira yeni hücreler vücuda alışmaya başlar ve bu süreçte doku uyumsuzluğu olup olmadığı da ortaya çıkar.

Bazı durumlarda yeni gelen kök hücreler, vücuttaki hücreleri kendilerine düşman olarak görüp yok etmeye çalışabilir. Bu oldukça zararlı bir durumdur ve mutlaka doktor tarafından takip edilmelidir. Bazen de bu durumun tam tersi olur ve vücuttaki hücreler yeni nakil edilen kök hücreleri yok etmeye çalışabilir. Bu durumların yaşanmaması için ilik nakli sonrası dikkat etmek çok önemlidir. Doktor tarafından nakil edilen hücrelerin takip edilmesi ve hastanın enfeksiyon kapmaması için dikkatli olunması gerekmektedir. Elbette bu süreçte hastanın kendisine de çok iş düşmektedir.

İlik naklinden 3 ay sonra hücreler tamamen alışır ve kan üretmeye başlar. Bu süre de önemlidir çünkü bazen 3 ay sonra da sorun çıkabilmektedir. Doktorlar, kemik iliğinden sonraki 1 yılın hasta için önemli olduğunu belirtmektedir.

İlik Nakli Riskleri

İlik nakli, bazı kanser türlerinde geçerli olan bir tedavi yöntemi olarak bilinmektedir. Bu yöntem ile günümüzde pek çok kanser hastası sağlığına kavuşmaktadır. İlik nakli ile sağlıklı bir vericiden kök hücreler alınır ve damar yolu ile hastaya nakil edilir. İlik nakli çeşitlerine baktığımızda karşımıza Otolog ilik nakli ve allojenik ilik nakli çıkmaktadır. Şimdi bu iki farklı yöntemin risklerinden söz edeceğiz.

Otolog İlik Nakli Riskleri

Otolog ilik naklinin riskleri hem uzun süreli hem de ani olabilmektedir. İlk olarak radyoterapinin yan etkilerine benzeyen yan etkiler görülebileceğini söyleyebiliriz. Bunlar enfeksiyon, bulantı, kusma, ağız yaraları, yorgunluk gibi yan etkilerdir. Bahsettiğimiz yan etkiler her ne kadar risk grubunda görülse de kısa süreli durumlar olduğu için çok önemli değildir. Ancak bazı durumlar oldukça riskli ve kalıcı olabilmektedir.

Uzun vadeli yan etkiler olarak adlandırabileceğimiz riskler ise kısırlık, katarakt, erken menopoz, tiroid sorunları, başka bir kansere yakalanma riski ve akciğer/kemik hasarlarıdır. Bunları önlemenin bir yolu olmadığı gibi her hastada olacak diye bir koşul da bulunmamaktadır. Bu nedenle endişe edilecek bir durum olmadığını söyleyebiliriz. Otolog ilik nakli riskleri genel olarak doku uyuşmazlıklarının bir sonucu olarak bilinse de, dokular uyumlu olduğunda da bu sorunlar yaşanabilmektedir. Yani tamamen şans işi olduğunu söyleyebiliriz. Nakilden sonra hasta kendine çok iyi baksa bile bu durumlar ne yazık ki olabilmektedir.

Allojenik İlik Nakli Riskleri

Allojenik ilik nakli risklerine baktığımızda da en yaygın olarak enfeksiyonların görüldüğünü söyleyebiliriz. Bir kanser hastasının özellikle de iyileşme döneminde enfeksiyon kapması oldukça sakıncalıdır. Bu nedenle nakilden önce ve sonra çok dikkat edilmelidir.

Genel olarak baktığımızda Allojenik ilik nakli risklerinin de benzer olduğunu söyleyebiliriz. Bunların kısa sürenleri yine bulantı, kusma ve yorgunluk gibi risklerdir. Büyük yani uzun vadeli olanlar ise aynı şekilde kısırlık, katarakt ve başka bir kanser türüne yakalanma gibi risklerdir. Burada karşımıza yeni çıkan risk ise Graft Versus Host hastalığıdır. GVHH olarak bilinen bu hastalık, vücuda giren yeni kök hücrelerin kendi bağışıklık sistemi hücrelerini üretmesi sonucunda oluşur. Yeni kök hücreler, vücuttaki hücrelere saldırır ve yok etmeye başlar. İki türü olan bu hastalığın doktor tarafından mutlaka kontrol altına alınması gerekmektedir.

İlik Nakli Nedir?

İlik nakli, kanser hastalarının son evresinde kemoterapi ya da ameliyat gibi tedavi yöntemleri işe yaramadığı zaman başvurulan bir yöntem olarak bilinmektedir. İlik nakli yapıldıktan sonra hasta 3-4 haftalık bir süreç içerisinde iyileşmektedir. Ancak bazen doku uyuşmazlığı gibi problemlerden ya da hastalığın çok fazla ilerlemesinden kaynaklı olunarak bu tedaviden olumlu sonuçlar alınamayabilmektedir.

İlik Nakli Kimler Arasında Olur?

İlik naklinin olabilmesi için ilk olarak dokuların tamamen uyumlu olması gerekmektedir. Eğer bir kanser hastasına ilik nakli yapılacaksa ilk olarak aynı anne ve babadan olan kardeşlere bakılır. Genellikle kardeşlerin dokuları birbiri ile istenen düzeyde uyumlu olmaktadır. Ancak bazen kardeşler arasında da doku uyuşmazlığı olabilir ya da hastanın kardeşi olmayabilir. Böyle bir durumda eğer aile de uygun görürse yeni bir kardeş fikri oldukça mantıklıdır. Çünkü yeni doğan kardeşlerden alınan plasentalar istenilen doku uyumuna sahip olmaktadır. Üstelik bu plasentalar oldukça zengindir.

Kardeş ya da yeni kardeş alternatifleri mümkün değilse de doku uyumu olan yeni bir donör arayışına girilir. İlik nakli yapılacak kişiler ile verici yani donör arasında bazı testler yapılması gerekmektedir. Bu testler ilk olarak doku uyumunun olup olmadığı ile ilgilidir. Bunun için doku bankalarından yardım alınabilir. Eğer birden fazla doku uyumu olan donör bulunursa da gerekli olan kan sayımları yapılır ve kök hücreleri en fazla kan üreten donörler seçilir.

İlik Nakli Nasıl Yapılır?

İlik naklinin yapılabilmesi için öncelikle donöre bazı belgeler imzalatılmalıdır. Ardından vericiye genel anestezi uygulanır. Kemik içinden hastaya yetecek kadar iliğin alınması için özel iğneler kullanılır ve bu işlemler oldukça kolay işlemlerdir. Vericiden yeteri kadar ilik alındıktan sonra, hastaya damar yolu ile bu ilik nakil edilir. İlik nakli sonrası dikkat edilmesi gereken bazı durumlar vardır.

Vücudumuzdaki bağışıklık sistemi hücreleri, vücudumuza yabancı bir hücre girdiği zaman onu öldürmek ister bu nedenle doku uyumunun çok büyük önemi vardır. Eğer yapılan testlere rağmen en küçük bir uyumsuzluk varsa nakil işleminden sonra yeni gelen sağlıklı hücreler, vücudumuz tarafından öldürülür. Bu nedenle nakil sonrası ilk 3 hafta çok önemlidir. Eğer bir problem yaşanmazsa hasta %90 oran ile sağlığına kavuşur.

İlik Nakli Nasıl Yapılır?

Kan kanseri ülkemizde çok yaygın görülen hastalıklardan bir tanesidir. Erken teşhis edilirse kemoterapi ve ilaç tedavisiyle çok kısa bir süre içerisinde tedavi edilebilmektedir. Ancak geç fark edilirse ve hastalık ilerlediyse ilik nakli yapılması gerekebilir. Bunun sonucunda ilik nakli nasıl yapılır diye merak edilebilmektedir. Günümüz teknolojisi ve tıp şartları göz önüne alınırsa artık ilik naklinin oldukça kolay bir şekilde yapıldığını ve donör konusunda da şartların geliştiğini söyleyebiliriz.

İlik Nakli Evreleri

Hastanın ilik nakli gerçekleşmesi için ilk olarak gereken kan testleri yapılır. Bunun üzerine bazı doku testlerinin ve biyopsinin de yapılması gerekmektedir. Ardından hasta için uygun bir donör arayışı başlar. Bu evrede hastanın kardeşi olup olmadığı çok önemlidir zira dokular kardeşler ile aynı yapıda olmaktadır. Yani en uyumlu doku kardeşlerimize ait dokulardır. Fakat ilik nakli yapılacak hastanın kardeşi yoksa dokuları uygun olan başka donörler de kullanılabilmektedir. Eğer ailenin durumu çocuk için müsaitse de yeni bir kardeş fikri düşünülebilmektedir. Çünkü yeni doğan kardeşlerde bulunan göbek bağının plasentası oldukça güçlü kan hücreleri içerir ve bu da kemik iliği nakli için uygundur.

Hastaya uygun bir donör bulunduktan sonra öncelikle vericiye ameliyat ortamında genel anestezi yapılmaktadır. Ardından özel iğneler kullanılır ve vericinin kemik içine girilir. Bu evrede alıcıya yetecek kadar ilik alınması gerekmektedir. Zira gereğinden fazla ilik almak bazı durumlarda vericiye zarar verebilmektedir. İlik alma işlemi özel iğneler ile tamamlandıktan sonra özel tüplerde saklanır.

Bu işlemlerin ardından hastaya damar yolu açılır ve donörden alınan kemik iliği damar yolundan hastaya verilir. Böylece ilik nakli tamamlanmış olur.

İlik naklinden sonraki ilk 3 hafta oldukça önemlidir. Bu süreçte eğer ilik hastaya uyumlu olmazsa, bunu bazı belirtiler ile gösterir böylece müdahale gerçekleşir. Böyle bir durum söz konusu olduğu için ilik naklinden sonra hastanın gözetimde tutulması gerekmektedir. Eğer 3 haftanın sonunda herhangi bir sorun oluşmazsa, kök hücreler adaptasyonu bitirir ve kan yapımına başlar. Bu süreçten sonra ise hasta yavaş yavaş iyileşir ve genellikle 1 yıl içerisinde tamamen sağlığına kavuşur.

İlik Nakli Bağışı

İlik nakli kan kanseri için oldukça önemli ve başarılı bir tedavi yöntemi olarak bilinmektedir. Ancak ilik nakli yapılması için dikkat edilmesi gereken pek çok durum bulunmaktadır. Bunlardan az sonra detaylı olarak bahsedeceğiz. İlk olarak ilik nakli bağışı çeşitlerinden söz edeceğiz.

İlik nakli temel olarak 2 farklı tür barındırmaktadır. Bunların ilki otolog kemik iliği naklidir. Bu yöntemde kişinin kendi kemik iliğindeki kök hücreler sağlıklıyken toplanıp dondurulur. Ardından ihtiyaç duyulduğu zaman tekrar hastaya nakil edilir. Diğeri ise allojenik kemik iliği naklidir. Farklı bir kişiden yani donörden kök hücre alınarak nakil edilmesi anlamına gelen bu yöntemde genellikle hastanın kardeşleri ile arasında uyum olmaktadır. Ancak hastanın kardeşi yoksa yeni bir uyumlu donör aranmaktadır. Günümüzde bu durum için doku ve kan bankaları kullanılır. Bu noktada doku uyumu çok önemli olmaktadır. Çünkü doku uyumsuzluğu olursa nakilden olumlu bir sonuç alınamaz.

İlik Nakli Bağışı Riskleri

İlik nakli bağışı aslında çok riskli bir durum değildir. Özellikle vericiler bu durumdan biraz korkarak ilik nakli bağışı risklerini araştırırlar. Ancak nakil işleminin vericiye herhangi bir zararı olmamaktadır. Kemik içerisinden kök hücreler alınırken kişiye özel iğneler kullanılır ve vericinin kök hücrelerinin çok küçük bir kısmı alınır.

Risk durumu yalnızca doku uyuşmazlığı durumlarında olabilmektedir. Bu da hastanın yaşayacağı problemlerdir. Mesela, nakil edilen kök hücreler kendi bağışıklık hücrelerini oluşturduktan sonra bu hücreler doku uyuşmazlığı sonucunda vücuttaki sağlıklı hücrelere saldırabilir. Bu durumun oluşmaması için doku uyuşmazlığının olmaması gerekir bu yüzden de gerekli doku testlerinin titizlikle yapılması çok önemlidir. Bahsettiğimiz durumun tam tersi de olabilir. Yani ilik nakli bağışından sonra vücuttaki sağlıklı hücreler yeni gelen kök hücreleri yabancı madde olarak gördüğü için yok etmeye çalışabilir. Aynı şekilde bu da sadece doku uyuşmazlığı olduğu zaman gerçekleşir. Nedeni ise vücuttaki bağışıklık sistemimizin yabancı maddeleri ve hücreleri yok etme görevinin olmasıdır.

Bahsettiğimiz durumlar haricinde ilik nakli bağışının pek riski bulunmamaktadır. Yan etkileri olsa da bu yan etkiler çok kısa süreli olacak yan etkilerdir. Bu nedenle herhangi bir sorun bulunmamakta ve güvenle ilik nakli bağışı yapılabilmektedir.

Donör Nedir?

Kemik iliği nakli yapılırken, kök hücrelerin alındığı kişiye donör adı verilmektedir. Donör olmak için mutlaka hasta ile donör arasında HLA yani doku uyumu olması gerekmektedir. Donör olmak zararlı mıdır diye çok soru sorulmaktadır ancak merak edildiğinin aksine kemik iliği naklinin vericiye herhangi bir zararı bulunmamaktadır.

Doku uyumu kemik iliği nakli için çok önemli olmaktadır. Bunun nedeni ise vücudumuzdaki bağışıklık sistemidir. Bağışıklık sistemi sağlıklı ise vücuda giren yabancı molekülleri ve hücreleri yok etmek isteyecektir. Eğer doku uyumu olmayan birinden kemik iliği nakli yapılırsa bağışıklık sistemi alınan kök hücreleri direkt olarak öldürmek isteyecektir. Bu nedenle donör ile doku uyumu olması gerekmektedir. Bu en önemli faktördür.

Başka bir durum ise donörden gelen hücrelerin kendilerine ait bağışıklık hücrelerini yapması sonucunda bu hücrelerin hastanın kendi hücrelerini yabancı olarak algıladığı için saldırmasıdır. Bu da yine doku uyumsuzluğundan kaynaklanan bir sorudur. Burada da karşımıza donör ile alıcı arasındaki doku uyumunun önemi çıkmaktadır.

Uygun Donör Seçimi Nasıl Yapılır?

Donör seçimi yapılmadan önce hastaya bazı testler yapılmaktadır. Ardından aynı testler donöre de uygulanır ve aralarındaki benzerliklere göre en uygun donör seçilir. Burada bazı faktörler karşımıza çıkıyor. Bu testlerin haricinde ortaya çıkan faktörler ise cinsiyet, yaş, kan grubu, boy, kilo, kadın donörlerde gebelik durumu ve sitomegalovirüs testinin pozitif olup olmadığıdır. Bu faktörler oldukça önemlidir ve genellikle %90 ve üstü oranında uyum istenmektedir. Eğer birden fazla benzer doku bulunursa da donörlere kan testi yapılır ve en çok kan üretebilecek kök hücreler seçilir buna göre kemik iliği nakli donörü seçilir.

Hastaya uygun bir donör aranırken binlerce doku tipi kombinasyonu arasından uygun olanlar seçilmektedir. Bu kombinasyonların eşleştirilme süreci oldukça önemlidir çünkü kriterlerin belirlenmesi ve eşleşmenin de buna göre yapılması gerekmektedir. Donör 1.dereceden akraba yani anne-baba ya da kardeş olursa eşleşme işi zor olmamaktadır zira uyum oranı oldukça yüksektir. Donör aranırken ilk olarak kardeşlere bakılmasının sebebi de bu durumdur. Eğer kardeşlerden iyi bir uygunluk elde edilmezse ya da hastanın kardeşi yoksa da yeni bir arayışa geçilir bunun için doku bankaları kullanılmaktadır.

Kemik İliği

Kemik iliği, kan hücrelerinin üretildiği süngerimsi doku olarak bilinmektedir. Sağlıklı bir yetişkinde toplam vücut oranının %4’ü kadar kemik iliği bulunmaktadır. Kemik iliği türlerine baktığımızda karşımıza kırmızı ve sarı olmak üzere 2 çeşit olduğunu görüyoruz. Kırmızı kemik iliğinde kırmızı ve beyaz kan hücreleri ile birlikte trombosit üretimi gerçekleşmektedir. Sarı kemik iliğinde ise yağ hücreleri üretimi gerçekleşmektedir. Yetişkinlerde kemik iliğinin büyük bir bölümü kırmızıdır.

Kemik İliğinin Görevleri Nelerdir?

Kemik iliği kırmızı kan hücrelerinin yani eritrositlerin dokulara oksijen taşımasını sağlarlar. Kemik iliği görevlerinden bir diğeri ise kanın pıhtılaşmasına yardım eder böylelikle de kanamaları önler. Bu nedenle oldukça büyük bir önem taşımaktadır. Ayrıca yabancı maddelere karşı vücudu savunması da en önemli görevlerinden bir tanesidir. Kısacası görevlerinin tamamının hayati görevler olduğunu söyleyebiliriz. Bazı durumlarda kemik iliği görevlerini yerine getiremez ve birden düzensiz bir şekilde çoğalmaya başlar. Kemik iliğinde meydana gelen sorunlar çok büyük hastalıklara neden olabilmektedir ve acilen tedavi edilmesi gerekir. Bunların en başında ise kemik iliği kanseri gelmektedir.

Kemik İliği Kanseri

Kemik iliği kanseri, kemik iliğindeki hücrelerin düzgün çalışmaması ve birden çoğalmaya başlaması ile meydana gelmektedir. Oldukça yaygın bir kanser türü olan kemik iliği kanseri eğer ilk evrelerde fark edilirse oldukça kolay bir şekilde tedavi edilebilmektedir. Eğer geç fark edilirse de kemik iliği nakli sayesinde tedavi olmaktadır ve genellikle %85 oranında başarı sağlanmaktadır.

Kemik iliği nakli için sağlıklı bir verici gerekmektedir ve alıcı ile dokularının uyumlu olması da zorunludur. Yoksa nakil başarısız olur ve hasta iyileşmez. Bunun için genellikle hastanın kardeşlerine ait kemik iliği kullanılır. Hatta bazı durumlarda ailenin durumu uygunsa yeni bir kardeş yapılır ve göbek bağındaki kan kullanılır. Bu iki durum kesin tedavi ile sonuçlanır. Ancak her iki yöntem de uygulanamıyorsa dokuları uyumlu olan başka donörler aranır. Doku bankası sayesinde kısa süre içerisinde uygun bir verici bulunur ve kemik iliği nakli gerçekleştirilir. Ancak bu duruma gelmemesi için mutlaka kemik iliği kanseri belirtileri güzelce takip edilmeli ve hastalık ilerlemeden tedaviye başlanmalıdır.

Kemik İliği Nakli

Kemik iliği nakli, sağlıklı ve uyumlu bir vericiden kemik iliğinin alınması ve kan kanseri olan hastaya yani alıcıya damar yolu ile verilmesidir. Kemik iliği nakli, hastalığın ilk evrelerinde yapılmayan genellikle kemoterapi ile sonuç alınmadığında yapılan bir işlem olarak bilinmektedir. Genellikle 3-3.5 yıl içerisinde kemoterapiden sonuç alındığı için %10 civarında bir oranla kemik iliği nakline ihtiyaç duyulmaktadır.

Kök hücresi, vücudumuzda gerçekleşen doku oluşumu ve onarımı gibi durumları sağlayan ana hücrelerdir. Kan yapımı açısından bakarsak ana kök hücrelerin en fazla kemik iliğinde yer aldığını söyleyebiliriz. Bu nedenle de kemik iliği nakli kan kanseri hastaları için oldukça uygun olmaktadır zira kan kanseri kan hücrelerinin görevini yapmaması ile gerçekleşen bir kanser türü olarak bilinmektedir.

Kemik İliği Nakli Nasıl Yapılır?

Kemik iliği naklinin yapılabilmesi için öncelikle uyumlu bir verici bulunması gerekmektedir. Genellikle hastanın kardeşleri bu konuda uyumlu olmaktadır. Eğer hastanın kardeşi yoksa dokuları uyumlu olan vericiler aranır. Bunun için genellikle doku bankası kullanılmaktadır. Verici bulunduktan sonra ameliyathane koşullarında vericiye genel anestezi yapılır ve özel iğneler yardımıyla kemik içine girilerek alıcının ihtiyaç duyduğu kadar kemik iliği alınır. Genellikle bu işlem 1 ya da 2 saat sürmektedir. Kemik iliği naklinin riskleri de elbette vardır fakat bu riskler alıcı için geçerlidir yani vericinin herhangi bir zarar görmediği bilinmektedir.

Vericiden gereken kemik iliği toplandıktan sonra alıcıya damar yolu ile bu kemik iliği enjekte edilir. Bu işlem de oldukça kolay bir işlemdir. Ancak bu işlem yapılmadan önce alıcı ve vericiye mutlaka gerekli testlerin yapılması gerekmektedir. Aksi taktirde pek çok sorun meydana gelebilmektedir. Uyumsuzluk olması sonucunda alıcı bu durumdan zarar görebilmektedir. Bu konuda mutlaka güvendiğiniz doktorlardan yardım almalısınız.

Kemik iliği naklinden sonra 3-4 hafta içerisinde enjekte edilen kök hücreleri görevlerini yapmaya başlar. Bu 3-4 haftalık süreç çok önemlidir. Hastanın gözlem altında tutulması ve gerekli koruyucu ilaçları kullanması gerekmektedir. Bu riskli dönemi atlattıktan sonra hastaya tekrardan gereken kan testleri yapılır ve sonuçlarına göre naklin başarılı olup olmadığı konusunda bir karara varılır. Nakil sonucunda da genellikle %90 oranında başarı sağlanmaktadır.

İlik Nakli

İlik nakli, kan kanseri tedavisi gören hastalarda ilaç ya da diğer tedavilerden yanıt alınamadığında baş vurulan bir yol olarak bilinmektedir. Çocukluk çağında bu hastalığa yakalanan hastalara genellikle öncelik olarak ilaç tedavisi uygulanmaktadır. Eğer 3 yıl sonucunda kemoterapiden yanıt alınamazsa da ilik nakli mecbur olmaktadır. Ancak araştırmalara göre 3 yıl süresince uygulanan kemoterapiden %85 oranında başarı elde edilmektedir. Yani ilik naklini son çare olarak düşünebilirsiniz. İlik nakli ile kan hücrelerinin yapımı sağlayan ana kök hücreler hastaya verilir. Böylece de kan yapımı sağlanır.

İlik Nakli İçin Ana Kök Hücreleri Kimlerden Alınır?

İlik naklinin yapılabilmesi için ilk önce doku gruplarının aynı olması gerekmektedir. Bu konuda en büyük uyum kardeşler arasında gerçekleşir. Bazı durumlarda ailenin diğer bireyleriyle de uyum sağlanabilmektedir. Eğer hastanın kardeşi yoksa doku grupları aynı olan ancak akraba olmayan vericilerden de kemik iliği nakli yapılabilmektedir. Ancak bu oldukça uzun bir süreçtir zira uyum sağlayacak bir doku bulması uzun sürebilmektedir. Bazı aileler sağlıklıyken çocuklarının kemik iliği dokusunun alınmasını ve kan kanserine karşı önlem alınmasını talep ederler. Eğer hastanın sağlıklıyken dokusu alındıysa, hastalık durumunda bu doku da ilik nakli olarak kullanılabilmektedir. Son olarak hastanın yeni doğan kardeşinin göbek kordonu bağının zengin plasentasından da yararlanılabilmektedir.

İlik Nakli Nasıl Yapılır?

Kemik iliği alınacak olan hastaya ilk olarak genel anestezi yapılır. Ardından özel iğneler ile kemik içine girilir ve kemiğin içinden gerekli olan ilik çekilir. Daha sonra alınan kök hücreler, hastaya damar yolu ile verilir. Genellikle kemik iliği alınan kişiler yani donörler bu konuda endişe yaşarlar ancak kök hücrelerinin çok küçük bir kısmı alındığı için bu işlemin herhangi bir sakıncası bulunmamaktadır. Güvenli bir şekilde nakil işlemi gerçekleştirilir. Nakilden sonraki 3 hafta içerisinde enjekte edilen ana kök hücreler, kan yapımına başlar ve ilk sonuçlar alınmaya başlanır. İlik nakli sonrası alıcıda bir sorun yaşanmaması için 6 ay kadar koruyucu tedaviler uygulanmakta ve böylece herhangi bir sorun da yaşanmamaktadır.

İlik naklinin yan etkileri çok fazla olmasa da bazen uyum sorunu yaşanabilmekte ya da iyileşme olsa da hastalık kendini yenileyebilmektedir. Böyle durumların doktor kontrolü altında gerçekleşmesi ve iyileştikten sonra da mutlaka düzenli aralıklarla kontrole gidilmesi oldukça önemlidir.

İlik Nakli Yapılabilmesi İçin Gerekli Şartlar Nelerdir?

İlik nakli, vericilerden alınan kök hücrelerin lösemili hasta çocuğa enjekte edilmesi işlemidir. Çocukluk döneminde daha çok karşılaşmakta olduğumuz lösemi hastalığında, yaklaşık olarak 2.5-3 yıl kadar kemoterapi tedavisi uygulanır. Ancak tedaviye yanıt verilmediği takdirde ya da çok acil ve özel vakaların meydana geldiği durumlarda, ilik nakli yapılması gerekir. İlik nakli yapılmadığı takdirde, kan hücreleri bozulmaya ve kan yapısını değiştirmeye hızla devam ederler ve ölümcül sonuçlar meydana gelebilir. Bu nedenle ilik nakli son derece büyük bir öneme sahiptir ve kolaylıkla yapılabilen bir işlemdir. İlik naklinin yapılabilmesi için ilk olarak gerekli olan şartlar arasında aile üyelerinden hücrelerin alınması yer alıyor.

Uygulamada Dikkat Edilmesi Gerekenler

Anneden, babadan ve kardeşlerden alınması gereken hücreler, vakit kaybetmeksizin derhal lösemili hastaya damar yoluyla enjekte edilir. 3 haftalık bir süreç sonunda ise, hücrelerin kana uyum sağlayıp sağlamadığı göz önüne çıkar. Eğer uyum sağlanmışsa, kan hücreleri derhal hızlı bir şekilde yapılanmaya, kendini yenilemeye ve üretime başlarlar. İlik nakli yapılabilmesi için ilk şart birinci derece akrabalık olsa da, dışarıdan her hangi bir kimsede belli koşullar kapsamında hücre vericisi olabiliyor. 18 ile 50 yaş arasında olan, kilosu 50 kg olan ve her hangi bir sağlık problemi olmayan herkeste kök hücre vericisi olarak birçok lösemili çocuğun hayatını kurtarabilir. Ameliyathane ortamında uyutularak alınan kök hücreler damar yolu enjektesiyle lösemili hastaya verilir. Başarı oranı ise yaklaşık olarak %43 ile %83 arasındadır.

Uyum Önem Taşıyor

Başarı sağlayan ve hücreleri uyum sağlayan lösemili çocuklar, 1 senenin sonunda artık sağlıklı olan yaşantılarına yeniden dönebilirler. Aynı zamanda ek kan verilmesi şartı da ortadan bu şekilde kalkıyor. Çocuklar sağlıklı yaşamlarına kısa süre içerisinde dönüş sağlayabiliyorlar. Diğer şartlar içerisinde ise vericilerin sağlıklı olması ya da her hangi bir hastalık geçirmemiş olması yer alıyor. Ayrıca donörlere ekstradan kan verilmesine gerek kalmıyor. Kullanılan demir ilaçları sayesinde, sağlık normale dönebiliyor. Çok gereksinim duyulan ilik naklinde aranan en önemli şartın ise kök hücrelerin uyumlu olmasıdır.