Organ Nakli Haftası

Organ nakli haftası ülkemizde her yıl 3-9 Kasım tarihleri arasında “Organ ve Doku Bağışı Haftası” adı altında kutlanmaktadır. Hastalığın tedavi yöntemi sadece organ ve doku nakli ile yapılabilen durumlar hem ülkemiz hem de dünyada yaşanan önemli sağlık problemlerinden biridir.

Organ nakli sayesinde vücutta normal işlevini yapamayan bir organın yerine sağlıklı bir organın bir canlı ya da ölüden alınarak nakil yapılması işlemidir. Kişi hayattayken iradesi ile yaşamı sona erdikten sonra sağlam doku ve organlarının başkalarına nakledilmesine izin vermesi de organ bağışı kapsamına girmektedir.

Türkiye organ nakli konusunda yeterli nakil ekibe, tecrübeli personele ve nakil merkezlerine sahip konumdadır. Ülkemizde yaşanan sıkıntıların başında kadavra bağış oranlarının yetersiz olmasıdır.

Her bağışın yeni bir hayat olduğu aklımızdan çıkarmamak gerekir. Diyanet İşleri Başkanlığı ise bu konuda organ naklinin caiz olduğunu ve bir kişinin organ bağışı yapmasının en büyük yardımlardan biri olarak görülmesi gerektiğine dikkat çekmektedir.

Ülkemizde yapılmakta olan organ bağışları Sağlık Bakanlığı kontrolünde gerçekleşmektedir. Kurulmuş olan Türkiye Organ ve Doku Nakli Bilgi Sistemi ile birlikte yapılacak organ dağıtımlarının adaletli ve şeffaf biçimde gerçekleştirilmesi hedeflenmiştir.

Türkiye’de organ bağışları böbrek, karaciğer, akciğer, kalp, deri, pankreas, ince bağırsak olarak gerçekleşmektedir. Nakiller ise, kornea, kemik iliği ve kalp kapağı nakilleri olarak gerçekleşmekte.

Organ bağışında bulunmak isteyen kişiler bu konuda hastaneler, aile hekimlikleri, il sağlık müdürlükleri ve organ nakli yapan merkezler gibi yerlerden detaylı bilgiye ulaşabilirler. Organ bağışı için kişiler ilgili yerlere giderek iki tanık ile birlikte belgeler imzalanarak bağış kartı sahibi olurlar. Kartı alan kişiler sürekli üzerinde taşıması gerekmektedir. Organ nakli yapmak için kişilerin 18 yaş ve üzerinde olması ve akli dengesinin bulunması yeterli olmaktadır.

Türkiye’de organ nakli yaşayan ve ölüden organ veya doku alma olarak 29 Mayıs 1979 tarihinde düzenlenen 2238 sayılı Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakli Hakkındaki Kanun ile düzenlenmiş bulunmaktadır.

Çağımızda yaşanan utanç verici bir durum olan yasal olmayan ve ticari yapılan organ nakilleridir. Özellikle geri kalmış yoksul ülkelerde sık yaşanan bir durum olan oran ticareti çağımızın korkunç belalarından biri olmuştur. Bu bakımdan organ naklinin önemi bilmek, anlatmak ve yasal güvenceler altında işlemini gerçekleştirmek için 3-9 Kasım tarihleri arasında Organ Nakli Haftası olarak kutlanılmaktadır.

Organ Nakli İstatistikleri

Günümüzde organ nakli, organları hasar görmüş hastalara büyük umut olmaktadır. Karaciğer, böbrek, pankreas, deri, kalp kapakçığı, kas, el, yüz, kalp gibi birçok nakilin mümkün hale geldiğini söyleyebiliriz. Bu konudaki bilinçlilik biraz daha artmış olsa da, her yıl Türkiye’de ve dünyada organ nakli bekleyen insanların sayısı oldukça fazla. Geride bıraktığımız yılda vefat eden 1700’e yakın kişinin yalnızca 375’inin organlarının nakline izin verilmiş. Oysa nakil bekleyen hastaların sayısı çok daha fazla. Peki, en çok hangi organın nakline ihtiyaç var?

  • Böbrek nakli: 22.146 kişi
  • Kornea nakli: 2934 kişi
  • Karaciğer nakli: 2223 kişi
  • Kalp nakli: 623 kişi
  • Pankreas nakli: 265 kişi
  • Akciğer nakli: 51 kişi
  • Bağırsak nakli: 5 kişi
  • Kalp kapağı nakli: 4 kişi

Verilere göre kornea nakli ve nakit ihtiyacında yıllar içinde artış olduğu görülüyor. Geçtiğimiz yıl 2934 kornea nakli bekleyen hastanın yaklaşık 2472’sinin nakli gerçekleştirildi.

Bu verilerin yanı sıra her yıl Türkiye’de 2000 kişi organ nakli beklerken hayatını kaybediyor. Vefat eden hastanın ailesinin nakil işlemlerine izin vermemesi nedeniyle sağlam organlar da toprak altında çürüyüp gidiyor. İspanya’nın nüfusuna göre donör ortalaması %35 civarındayken, Türkiye’de bu rakam %5 civarında. Bu da durumun ne kadar ciddi boyutlarda olduğunu gösteriyor.

2015 yılında beyin ölümü gerçekleşen 1969 kişinin sadece 472’sinin ailesi organ bağışına izin verdi. Bu yıl geride bıraktığımız sürede gerçekleşen 333 beyin ölümünün ise 108’inin ailesi organ bağışına izin verdi. Son 5 yıllık tabloya bakacak olursak, Sağlık Bakanlığı’ndan alınan verilere göre; beyin ölümü gerçekleşen 8601 hastanın 2045’inin organ nakli gerçekleştirilmiş. Geride ise organ bağışı bekleyen 6000 kişinin hayallerinin suya düşmesine, belki de organ bağışı beklerken vefat etmesine neden oluyor.