Kök Hücre Nakli

Kök Hücre Nakli

Kök hücre, kan hücreleri ile kemik iliği üreten hücrelere verilen isimdir. Kan kanseri de kemik iliğinin çalışmaması durumunda meydana gelen bir kanser çeşidi olduğu için kök hücrenin büyük bir önemi bulunmaktadır. Eğer kan kanseri olan bir hastada kemoterapi gibi yöntemler işe yaramıyorsa kök hücre nakli uygulaması yapılır. Böylece sağlıklı bir vericiden hastaya kök hücre enjekte edilir ve hastanın kan hücresi üretmesi sağlanır. Oldukça başarılı ve kesin bir yöntem olarak bilinmektedir. Kök hücre naklindeki tek sorun uygun bir donör bulma sürecidir.

Kök Hücre Nakli Nedir?

Kök hücre nakli yapılırken vericiden hastaya gerektiği kadar kök hücre alınır ve ardından damar yolu ile hastaya bu kök hücreler verilir. Ardından adaptasyon süreci başlar. Bu süreç 3-4 hafta arasında değişmektedir. Eğer herhangi bir komplikasyon yaşanmazsa bu sürecin sonunda hastanın vücudundaki kan hücreleri düzgün bir şekilde çalışmaya başlar ve buna bağlı olarak da iyileşme sürecine girilir. Ancak bazı uyumsuzluk durumlarında sorunlar meydana gelebilmektedir. Kök hücre naklinin riskleri arasında yer alan bu durumda genellikle hastaya enjekte edilen kök hücreler geri alınmaktadır ve yeni bir donör arayışına geçilmektedir.

Kök Hücre Nakli Kimlerden Yapılır?

Kök hücre nakli yapılması için alıcı ve vericinin dokularının tamamen uyumlu olması gerekmektedir. Bunun için de en uyumlu sonuçlar kardeşler arasında gerçekleşmektedir. Ancak her hastanın kardeşi olması beklenmediği için bazı alternatifler de bulunmaktadır. İlk olarak dokusu uyumlu olan ancak akraba olmayan donörler aranır. En uyumlu donörlere bazı kan testleri yapılır ve aralarındaki uyum oranı ölçülür. Buna göre da kök hücre nakli gerçekleşir. Uyumun ya 8/8 ya da 7/8 olması gerekmektedir. 8/8 uyumlu çıkan işlemlerde herhangi bir sorun yaşanmasa da yine de sorun çıkma olasılığı bulunmaktadır. Aynı şekilde 7/8 uyumlu olan vakalarda da bu durum geçerlidir. Diğer bir alternatif olan göbek bağı kanından kök hücre nakli durumlarında da 4/6, 5/6 ya da 6/6 uyum olması gerekmektedir. Bu nakil de hastanın yeni doğan kardeşinin göbek bağından alınan kan plasentaları ile gerçekleşmektedir. Eğer hastanın ebeveynleri yeni bir bebek için uygunsa ve donör bulunamıyorsa bu yöntem oldukça başarılı sonuçlar vermektedir.

İlik Nakli Nedir Nasıl Yapılır?

Kemik iliği nakli nedir nasıl yapılır?

İnsanlarda erken yaşta ortaya çıkan lösemilerde özellikle çocuklarda ilaç ile tedavi yoluna gidilmektedir. Bu süreçte çocuğa ilacın yanında kemoterapi tedavisi uygulanmaktadır. Çocuklarda başarı oranı %85 civarındadır. Ancak çocuğun ilaç ve kemoterapi tedavisine yanıt vermediği durumlar olabilmektedir. Bu gibi vakalarda ilik nakli uygulanmaktadır.
Vücutta kan hücrelerinin yapımı için çalışan kök hücreler vardır. Bu kök hücreler sağlıklı bir verici (donör) kişiden alınarak hastaya nakledilmektedir. Hastaya nakledilen kök hücreler vücutta çalışmaya başladıktan sonra kendi başlarına kan hücreleri üretmeye başlarlar ve bu yeni üretilen kan hücreleri ile hasta sağlığına kavuşur.

Kemik iliği nakli için donör (verici) kişinin sağlaması gereken bir takım gereklilikler vardır.

Kemik iliği nakli için HLA adı verilen doku gruplarının uyması şarttır. Doku grubu (HLA) genelde kardeşlerle sorunsuz uymaktadır.  Bazen doku grubunun (HLA) diğer aile bireyleri ile de uyduğu görülmektedir. Bu her zaman olan bir durum değildir. Doku grubunun diğer aile bireyleri ile veya aile dışında birisi ile uymasına allojenik denir. İngilizcesi “allogeneic” olarak geçer.
Lösemi hastasına kardeşinden veya yakın akrabalarından uygun doku bulunamaması durumunda Kemik İliği Doku Bankası aracılığı ile akraba olmayan kişilerden uygun doku araması yapılır. Doku gruplarının uyması durumunda doku bankasında eşleşen kişiden ilik nakli yapılır.
Lösemi hastalarının eğer daha önce alınmış kemik iliği var ise (kemik iliği önce alınarak dondurulmuş ve saklanmış ise) bu ilik de hastaya kemik iliği nakli için kullanılabilir.
Hastaya ilik nakli yapılırken uygulanabilen bir diğer yöntem de hastanın damarlarında mevcutta dolaşan kök hücreler özel yöntemlerle toplanarak bunlardan ilik naklinin yapılmasıdır.
Lösemi hastası çocuğun kardeşi varsa ve bu kardeşin göbek kordonu kanı saklanmış ise bu kanda bulunan kök hücreler kullanılarak da ilik nakli yapılabilmektedir. Burada önemli olan şey göbek kordonu kanının düzgün biçimde alınıp uygun ortamlarda saklanmasıdır. Uygun ortamlarda saklanmayan göbek kordonu kanı ne yazık ki kullanılamamaktadır. Kardeşi olmayan çocukların anne-babaları yeni bir çocuk yaparak bu yeni doğan çocuğun göbek kordonu kanı ile lösemi hastası çocuğa gerekli olan kök hücreleri sağlayabilmektedirler.

Tıp her gün gelişmekte ve kök hücre alanında büyük devrimler gelmektedir. Daha önce mümkün olmayan yeni kapılar açılmakta ve lösemi hastalarına umut ışığı olmaktadır. Bu gelişmeler herkes için uygulanabilir olana kadar sabretmek ve morali yüksek tutmak çok önemlidir.