Böbrek Nakli Ne Zaman Gereklidir

Genel olarak son dönem böbrek yetmezliğine gelen, bütün hastaların organ nakli adayı olarak bilinmesi gereklidir. Çünkü organ nakli diyaliz yöntemlerine nazaran çok daha üstün bir tedavi yöntemidir. Gerçekten hem yaşam kalitesi, hem de yaşam süresi açısından organ nakli diyalizin tedavi şekli ile kıyaslanamayacak kadar üstün özelliğe ve avantajlara sahiptir. Ekonomik olarak da çok daha ekonomik bir tedavi şeklidir.

Diyaliz yöntemleri ülkemizde maalesef çok pahalıdır. Diyaliz için kullanılan sarf malzemeleri çoğunluk olarak yurt dışından gelmektedir. Böbrek nakli 30’dan fazla merkezde çok başarılı bir şekilde yapılmaktadır. Her diyaliz hastasına veya son döneme giren kronik böbrek hastasına böbrek nakli yapmak gereklidir.

Çok ciddi kalp damar hastalığı olan diyaliz hastalarına böbrek nakli yapılamaz. Yine yaşam süresinin çok kısa olduğu bilinen kanser, tümör ve benzeri hastalığı olan kişilere böbrek nakli gerekli değildir ve yapılamaz. Bunların haricinde her diyaliz hastasında böbrek nakli gerekli olan bir yöntemdir. Diyaliz sürecinde olan kronik böbrek yetmezliği hastalarında yine, böbrek nakli gerekli olan yöntemdir.

Böbrek yetmezliğine girenler, diyalize girenler için böbrek nakli bir umut kaynağıdır. Çünkü zamanımızda başarı ile uygulanmakta ve hastaların yaşam seviyesini yükselterek, daha uzun ve sağlıklı yaşamalarını sağlar. Sadece ameliyat riskini kaldıramayacak durumda olanlar, kanser hastaları dışında kalan herkese böbrek nakli yapılabilir. Hastalarda hepatit, tüberküloz gibi enfeksiyon hastalığı bulunursa, mikrobik hali aktif değilse yine böbrek nakli olabilirler. Hastalara hekimler tarafından bilgi verilir ve organ nakil merkezinde kayıt yapılır. Böbrek alınacak bir akraba varsa canlıdan böbrek nakli yapılır, bulunamazsa kadavradan böbrek nakli listesine kayıt yapılır.

Canlıdan yapılan böbrek nakilleri oldukça başarılı ve güvenilir bir tedavi şeklidir. Nakilden sonraki ilk senede hastalarda % 95 oranında sağlıklı ve diyalize girmeden bir yaşam elde edilir. Son yıllarda kullanılan bağışıklık baskılayan ilaçlarda görülen gelişmeler ve böbrek naklindeki tecrübeler arttıkça başarı oranı devamlı yükselmektedir.

Böbrek nakli olması gerekli olan hastalarda, genel olarak kadavradan böbrek nakli bekleme gibi bir durum görülmektedir. Hâlbuki kişinin nakil alabileceği bir akrabası varsa, beklemeye gerek olmadan sağlığına kavuşabilir. Bunun için nakil olması gereken hastaların ilk olarak canlı böbrek naklini tercih etmeleri gerekir.

Böbrek Nakli İle İlgili Bilgiler

Böbrek nakli, her iki böbreği de görev yapamayacak kadar hasar gören, son dönem böbrek yetmezliği olan hasta için, canlı vericiden veya kadavradan alınan sağlam böbreğin nakil işlemidir.

Böbrek naklinde, öncelikli durum hayatını kaybeden insanların organlarının kullanılmasıdır. Fakat bu sistemin ihtiyacı karşılaması mümkün olmadığı için, canlı vericilerden de böbrek nakli yapılmaktadır. Beyin ölümlerinin Gerçekleştiği kişilerin organının bağışlanması durumunda, bu kişiye ait olan önemli organlar fonksiyonlarını kaybetmeden kullanılır. Organ nakli gereken kişinin dördüncü dereceye kadar akrabaları doku, kan grubu uyumu mevcut ise organ bağışında bulunabilir.

Normal koşullarda, böbrek vericisi olmak ciddi risk taşımaz. Vericiler anestezi alacağı ve ameliyat olacağı için her ameliyatta olabilecek cerrahi riskleri taşırlar. Böbrek vericileri ameliyattan bir süre sonra iyileşir ve ortalama olarak 3-4 hafta içerisinde normal iş ve yaşantılarına dönerler. Uzun zamanda tek böbrekli olmak, yaşam kalitesi ve yaşam süresini etkilemez. Böbrek vericisinde uzun dönemde böbrek yetmezliği riski artmaz. Ama vericinin bir zarar görme olasılığı varsa böbrek alınmaz, başka verici aranır.

Her verici adayı, kendi grubuyla aynı olan alıcıya böbrek verebilir. 0 grubu vericiler, her kan grubuna böbrek verebilir. AB grubu alıcılar ise, her kan grubundan böbrek alabilir. Rh pozitif veya negatif olmasının bir önemi olmaz.

Böbrek nakli yapılacak kişiler için üst yaş sınırı yoktur. Kanser, kalp hastalığı, hepatit ve bulaşıcı hastalık geçirmiş olma durumunda nakil için uygunluk açısından özel tetkikler yapılır.

Böbrek nakli için hazırlık aşamasında, alıcı ve vericide geniş kan ve idrar incelemeleri, bazı röntgen ve ultrason incelemeleri yapılır. İhtiyaç durumuna göre gerekli bölümlerin doktorlarından görüşleri alınır. Doku ve bağışıklık sistemi ile vericinin dokularının karşılaştırma testleri yapılır. Operasyon için uygun ise karar hastanenin organ nakli konseyinde görüşülür.

Böbrek nakli sonrasında, bağışıklık sistemi yeni takılan böbreği atmaya, reddetmeye çalışır. Bu nedenle bağışıklık sistemini baskı altında tutan ilaçların nakil işleminden sonra, doktor kontrolleri ile düzenli olarak ömür boyu kullanılması gerekir. Nakil sonrası hastaya, özel bir durum olmadığı sürece katı ve ciddi bir beslenme programı uygulanmaz. Sağlıklı olan, uygun koşullarda pişirilen her şeyi aşırıya kaçmadan yiyebilirler.

Böbrek Nakli Kimlerden Yapılır

Böbreklerin hayat ve aktiviteleri sürdürecek kadar fonksiyonlarını yapamaması sonucu yeni bir böbreğin ameliyat ile vücuda yerleştirilme işlemine böbrek nakli denir.

Böbrek naklinin amacı sadece böbreğin çalışmasını sağlamak değil, aynı zamanda hastanın yaşamını da iyileştirmektir. Organ nakli ile kronik böbrek yetmezliğine iyileşme sağladığı, hastalar için iyi bir yaşam meydana getirdiği, diyalize göre ruhsal açıdan daha olumlu etkisi olduğu ve hastanın yaşam kalitesini artırdığı muhakkaktır. Böbrek yetmezliği sebebi ile diyalize girmesi gereken hasta yeni bir yaşam tarzına uyum sağlamak zorundadır.

Böbrek nakli yapmak için iki türlü yöntem vardır.

1.Canlı vericiden böbrek nakli yapmak için, 1. dereceden akraba olmak gerekir.

2.Kadavradan böbrek nakli yapmak için, organ merkezine kayıtlı olmak gerekir.

Gerçekleşen böbrek nakillerine karşın, bağışlanan organ sayısının az olması sebebi ile günümüzde bağışlanan organlar ihtiyaca yeterli değildir.

Böbrekler özelliklerini yavaş bir şekilde yitirirler ve her iki böbreğin fonksiyonu % 20’nin altına düştüğü zaman hastaya ek bir tedavi gerekli olur. Bu diyaliz ya da böbrek naklidir. En erken yapılan böbrek naklinden elde edilmiş sonuç, en iyi sonuçtur. Bunun için diyaliz, böbrek hastalığının tedavisi olamaz. Diyaliz yapılmadan böbrek nakli yapılması çok daha iyidir.

Canlı vericiden böbrek nakli yapmak için, yasalarımıza göre mutlaka akraba olması gerekir. Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre hasta dördüncü dereceye kadar akrabasından nakil alabilir. Buna göre; kan hısımlığında kişinin akrabalık derecelerine göre;

  1. derece akrabaları: Anne, baba, çocuk
  2. derece akrabaları: Kardeş, dede, nine, torun
  3. derece akrabaları: Amca, dayı, hala, teyze, yeğen
  4. derece akrabaları: 3. derecedekilerin çocukları

Kayın hısımlığında ise kişinin, eşi tarafından akrabaları aynı şekildedir.

Canlı vericiden yapılan böbrek nakillerinde, başarı oranı oldukça yüksektir. Böbreğin çalışmama oranı 100 kişide 1 ya da 2 kişidir. Diyalizde ise 15 kişi yaşamını yitirir. Nakilde yaşanacak sıkıntıları, sorunları düşünürken hiç unutmayacağımız bir şey var ki diyaliz tedavisinde nelerin yaşanacağıdır. Böbrek nakli ile yaşam süresi uzar, kalite artar. Diyaliz gibi ileri dönem böbrek yetmezliğinde kullanılan tedaviye göre maliyet çok düşüktür. O halde böbrek nakli ve organ bağışı ülkemiz için hem sağlık yönünden, hem de ekonomik yönden çok önemli bir değerdir.

Böbrek Nakli Hakkında Bilgi

Son dönemlerde böbrek yetmezliği konusunda etkin bir tedavi biçimi olan böbrek nakli hakkında bilgi vermeye çalışacağız. Böbreklerin hayatımızı ve çeşitli aktiviteleri yerine getirmeye yetecek oranda fonksiyonlarını yitirmesi sonucu sağlam bir böbreğin ameliyat ile vücuda yerleştirilmesi işlemine böbrek nakli denilmektedir.

Yapılan böbrek naklinde amaç sadece böbreğin işlevini düzeltmek değildir. Aynı zamanda hastanın yaşam kalitesinin arttırılması da amaçlanmaktadır. Yapılan organ naklinin, kronik böbrek yetersizliği hastalığına bir rehabilitasyon sağladığı, hastalar için üretken ve sağlıklı bir yaşam imkanı oluşturduğu, diyalize giren hastalara göre psikolojik olarak daha olumlu etkileri bulunduğu görülmektedir. Diyalize giren hastaların önemli bir kısmı gündelik yaşamının etkilendiği, okullarına ara vermek zorunda kaldıkları, iş bıraktıkları bir süreç olarak karşılarına çıkmaktadır. Hastalar nakil olmadan önce diyalize bağlı bir hayat koşulu sağladıkları düşünülürse nakil işleminde sonra yeni böbrek kişinin bağımsız olduğu bir organ olarak düşünülmektedir.

Böbrek yetmezliğinden dolayı diyalize girmek zorunda kalan hasta yeni bir hayat tarzına uyum sağlaması gerekmektedir. Diyaliz hastaları bu süreçte sosyal yaşamdaki kayıplarından, maddi ve mesleki kayıplara, aile ve arkadaşlarından uzaklaşmaya kadar birçok sorunla karşılaşabilmektedirler. Hastanın gündelik hayatında değişen bu süreçlere ek olarak sağlık durumu da eklenildiğinde psikolojik rahatsızlara neden olabilmektedir. Böbrek nakli hakkında bilgi veren doktor ve hastalar ise, nakil sonrası ilk üç ay ilaç tedavisi, uyum süreci şeklinde geçse de ilk yıl sonrası hastalar diyaliz yöntemine göre hem fiziksel hem de psikolojik olarak daha rahat olmaktadırlar. Böbrek nakli sonrası kişiler sağlıklı bir insan düzeyinde olmakta fiziksel ve sosyal etkinlikleri iyileşmektedir.

Böbrek nakli kimlerden yapılır?

Böbrek nakli hakkında merak edilen soruların başında kimlerden yapıldığı gelmektedir. Böbrek nakli yapılan ameliyatlarda kullanılan organlar, canlıdan (4.dereceye kadar akraba) ve kadavradan( vefat eden kişiler) yapılmaktadır. Örnek vermek gerekirse kalp rahatsızlığı nedeniyle vefat etmiş bir kişinin sağlam böbrekleri alınarak böbrek rahatsızlığı olan kişilere nakil edilebilmektedir. Özellikle ileri düzeyde gerçekleşen böbrek, kalp, karaciğer yetmezliği olan hastaların sağlıklı bir yaşamları yalnız organ nakil işlemleri sayesinde mümkün olabilmektedir.